Một
người đáng kính về tuổi đời, tuổi nghề, danh tiếng sự nghiệp như nhạc
sĩ Nguyễn Ánh 9 mà còn bị lăng mạ khi lên tiếng phê bình. Thử hỏi một
phóng viên văn hóa nghệ thuật hoặc nhà phê bình trẻ có dám dấn thân vào
địa hạt này?
Đó cũng là điều cho thấy tại sao sinh hoạt âm nhạc đại chúng của Việt Nam hiện nay quá thiếu vắng những tiếng nói phê bình.
“Giết chết” phê bình từ “trứng nước”
Lẽ
thường, khi tiếp nhận một bài phê bình hoặc chỉ là một nhận định ngắn
ngủi có chi tiết chê mình, người được phê bình thường ít suy ngẫm tiếp
thu mà lại có hành động “tự vệ”. Sự tự vệ đó thường biến sự việc thành
một cuộc đấu khẩu kiểu ăn thua, kéo người phê bình vào “cuộc chiến”
nhiều rắc rối và mất thời gian, có khi danh dự bị lăng nhục.
Sự
tự vệ thông thường nhất đối với làng báo là gọi điện thoại tỏ thái độ
phản ứng, có khi là những lời mắng nhiếc và sau đó là cắt đứt quan hệ.
Một số ca sĩ có thanh thế trong thị trường âm nhạc thì áp dụng chiến
dịch “cấm vận”, “cấm cửa” các phóng viên đến với các cuộc họp báo của
mình, của “đệ tử”, ca sĩ thân thiết với mình… khi họ “dám” có những nhận
định “chê” cách hát, CD hoặc live show của mình.
Một "đại hợp xướng" 150 người “hát nhép” từng bị TT&VH lên tiếng phê bình.
“Bài
bản” hơn là viết thư phản ứng đến tòa soạn, một mặt phát ngôn trên các
báo khác để cố bảo vệ mình bằng cách hạ bệ người phê bình. Người phê
bình sẽ gặp nhiều phiền toái trong các cuộc đôi co, nếu là phóng viên
thì phải giải trình, đối chất…
“Lịch sử” phê bình của TT&VH có
đủ những sắc màu phản ứng nói trên. Có trường hợp như ông bầu của nhóm
Credo gửi đơn tố cáo đến TT&VH và tòa soạn của rất nhiều báo khác để
bôi nhọ “đạo đức làm báo, năng lực” của người phê bình.
Người
làm công việc phê bình cũng là con người, cũng có khi họ nhận định sai,
nhưng thường họ không nhận được những sự chia sẻ, lắng nghe, mà nếu sai
thì đòn “hồi mã thương” mà họ nhận được có thể sẽ làm họ mất tất cả.
Đây cũng là điều mà những nghệ sĩ tên tuổi, có uy tín với công chúng và
có khả năng phê bình chẳng ai dám mạo hiểm xuất hiện trên mặt báo để làm
thiên chức của người phê bình.
Trường
hợp của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 là trường hợp dũng cảm và hy hữu. Nhưng
khi Đàm Vĩnh Hưng “phản pháo”, ông đã phát biểu là từ nay ông sẽ không
nhận xét về người khác nữa. Điều đó cho thấy với văn hóa tiếp nhận phê
bình như hiện nay (dẫu không nhiều trường hợp) nhưng nó đã “giết chết”
lực lượng phê bình từ “trứng nước”.
Sự “cô đơn” của người phê bình
Thật
đáng mừng cho nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9, ông được đông đảo nghệ sĩ, cộng
đồng xã hội từ mạng internet đến các báo in lên tiếng ủng hộ, động viên
và phê phán hành vi của Đàm Vĩnh Hưng. Nhưng không phải ai cũng được như
nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9. Có nhiều bài phê bình, dù rất chính xác, nhưng nó
cũng bị công luận “quên đi”, chỉ để lại những rắc rối của sự khiếu nại
trong “cuộc đấu” tay đôi mà chủ yếu một mình người phê bình phải tự giải
quyết.
Trong hai vụ hát nhép “chấn động” làng văn nghệ năm 2009 được TT&VH
lên tiếng phê bình có vụ hát nhép của nhóm nhạc hát nhạc “cổ điển” có
xuất thân là những sinh viên thanh nhạc ở một nhạc viện - nhóm Credo.
Ông bầu nhóm nhạc này gửi đơn tố cáo, hạ bệ người phê bình đến khắp nơi.
Người phê bình vô vọng trước một sự thật phũ phàng là một GS âm nhạc
danh tiếng, một trưởng khoa thanh nhạc và một giảng viên thanh nhạc của
nhạc viện đã chính thức xác nhận không phải hát nhép trên một tờ báo
lớn. Rất may, còn một số anh em, bạn bè tâm huyết giúp đỡ về mặt kỹ
thuật, cung cấp băng đĩa để người phê bình có một kết luận dựa trên khoa
học âm thanh, đó là việc so sánh dao động đồ thị sóng âm để kết luận,
chứ không còn cảm tính “theo tôi” như các vị nói trên đã phát biểu trên
báo.
Sự
việc rồi cũng đến hồi kết, một cái kết trọn vẹn cho người phê bình,
những tiếng “đại bác” phản pháo im bặt, nhưng sự việc cũng rơi vào im
lặng của công luận. Đó cũng là lúc mà người phê bình cảm thấy cô đơn
nhất bên cạnh những đồng nghiệp ít ỏi của mình.
Chừng
nào nghệ sĩ mới ý thức được rằng, tiếng nói của những người phê bình
là giúp mình nhìn thấy được những nhược điểm và việc khắc phục nhược
điểm là yếu tố để mình lớn lên trong nghệ thuật. Có lẽ lúc đó những “sân
si” mới lùi bước và một không khí phê bình dân chủ, văn minh mới thật
sự hiện hữu.
-----------------------------------------------
0 nhận xét:
Đăng nhận xét